Is gezond eten duur?

Er zijn talloze goede en minder goede smoesjes te bedenken om ongezond te eten. In de categorie "erg slechte smoesjes" springen er drie uit:

1. Gezond eten duurt langer om klaar te maken
2. Gezond eten is minder smakelijk
3. Gezond eten is duurder

Velen denken dat gezond eten duurder is dan ongezond eten. Dat is niet waar. Waar komt deze hardnekkige mythe dan vandaan?

Wellicht is het om te beginnen nuttig om te kijken naar wat "gezond eten" dan precies is. Enkele simpele vuistregels. Gezond is wel/niet:

Vanzelfsprekend zijn hier kanttekeningen bij te plaatsen. Met een dieet van diepvriespizza's en blikken maaltijdsoep heb je een uitstekende prijs-kwaliteitverhouding te pakken, althans wat betreft calorieën. Maar het hoeft niet goedkoper te zijn dan gezond eten. Voor een euro heb je al een zak appels of aardappels of een kilo diepvriesgroente in huis. En bijvoorbeeld vlees is vaak nogal duur. We hebben 100-125 gram eiwitbronnen per dag nodig. Dat kan ook van peulvruchten (goedkoop), eieren (goedkoop) en dergelijke komen, maar Nederlanders eten gemiddeld al 106 gram vlees per dag. Dat kan best op een gezonde én goedkope manier minder.

Waar komt dan het idee dat gezond eten duurder is vandaan? Het lijkt wel omgekeerde wereld: dat ongezond eten erg goedkoop kan zijn, zou dan betekenen dat gezond eten automatisch duurder is. Dat is natuurlijk niet logisch.

 Snacks en kant-en-klaarmaaltijden zijn erg vaak in de aanbieding, en voor bijvoorbeeld frisdrank wordt uitgebreid geadverteerd. Ook fastfoodketens adverteren vaak, en dan is vaak de boodschap dat hun eten erg goedkoop is. Omgekeerd wordt er voor biologisch en ander "gezond" (dieet)voedsel ook wel veel geadverteerd, maar daarin is het nooit de boodschap dat het goedkoop is. Logisch, want dat is vaak ook schreeuwend duur.

Het schadelijke effect van 'superfoods' en andere marketingonzin

Als er voor zogenaamd "gezond" voedsel wordt geadverteerd, gaat het zelden om een nuchtere aardappel, een bescheiden banaantje of een nederige wortel. Integendeel: het zijn vreemde snackgroenten- en fruit, dieetmaaltijden en, meest recent, 'superfoods' die in de schijnwerpers staan. Dat is prima, ware het niet dat er vaak een valse tegenstelling wordt gecreëerd, namelijk dat deze voedingsmiddelen gezonder zouden zijn dan bijvoorbeeld de standaard twee ons groente en fruit

Binnenshuis versus buitenshuis eten

Buiten de deur eten is vrijwel altijd duurder dan binnenshuis eten, maar het is toch aannemelijk dat onze prijsperceptie in de supermarkt wordt beïnvloed door (reclames voor) buitenshuis eten.

Het is immers tamelijk plausibel dat ongezond eten vrijwel altijd goedkoper is dan gezond eten als je uit eten gaat. Denk bijvoorbeeld aan de snackbar of aan andere fastfoodrestaurants en -ketens. Daar is in elk geval gemakkelijk, zeer betaalbaar maar helaas ook vaak minder gezond eten te krijgen.

Goedkoop is duurkoop

Voor weinig geld kun je veel ongezonde calorieën kopen. Een sportschoolabonnement of ziekte die je daardoor moet financieren is echter vaak nogal duur. Afgezet daartegen is het oude adagium dus ook hier waar: goedkoop is duurkoop!

Totale uitgaven aan gezond eten

Het CBS heeft in 2012 een onderzoek gedaan naar onder meer de prijs van eten en ons uitgavenpatroon, in samenwerking met het Voedingscentrum. Het blijkt bijvoorbeeld dat we in 60 jaar tijd 50% minder aardappelen en ruim 10% minder groente zijn gaan eten, terwijl de consumptie van vlees tweeënhalf maal en die van kaas drieënhalf maal hoger is geworden.

Het is dan ook niet verwonderlijk dat we tegenwoordig van ons totale budget voor eten en drinken 26% besteden aan vlees en vis. Dat is ruim meer dan aan aardappelen, groente en fruit: 19%. Verder gaat er nog een belangrijk gedeelte van het geld naar brood en andere graanproducten (21%) en naar sauzen, kruiden en kant-en-klaarmaaltijden (samen 10%).

Merk op dat vlees en vis, waar we vaak al teveel van eten (zie boven), dus samen ruim een kwart van het budget opslokken.

Hoe en waar vind je goedkoop gezond eten?

Op de markt, in de toko en bij de groenteboer zijn vaak voor zeer zachte prijzen groente en fruit te koop. In de supermarkt is het vooral zaak goed op te letten en te profiteren van aanbiedingen. Vaak is daarbij dan ook nog eens mooi meegenomen dat je zo prima varieert. Verder is diepvriesgroente en groente in pot of blik vaak goedkoper dan verse alternatieven, hoewel dat niet altijd zo hoeft te zijn. Voor de gezondheid maakt dat door de bank genomen niet uit, dus we kunnen warm aanbevelen om simpelweg zoveel mogelijk groente voor je euro's te kopen.